Αναπλ. Ivan Ivanov: Τα αντιβιοτικά θα είναι ανίσχυρα κατά της πνευμονίας και της στηθάγχης

Αναπλ. Ο Ivan Ivanov είναι επικεφαλής του Εθνικού Εργαστηρίου Αναφοράς "Έλεγχος και Παρακολούθηση της Ανθεκτικότητας στα Αντιβιοτικά" στο Εθνικό Κέντρο Λοιμωδών και Παρασιτικών Νοσημάτων

Με την ευκαιρία της Παγκόσμιας Εβδομάδας Ευαισθητοποίησης για την Αντιμικροβιακή Αντίσταση και τον COVID-19 (18 - 24 Νοεμβρίου 2021), ο Καθ. Ivanov εξήγησε τα κύρια λάθη που έγιναν στη χρήση των αντιβιοτικών και τις δυσμενείς συνέπειες της μικροβιακής αντοχής.

Καθ. Ivanov, ποια είναι η χρήση των αντιβιοτικών στη Βουλγαρία, ειδικά τώρα στις συνθήκες της πανδημίας COVID-19;

- Εργάζομαι σε ένα εργαστήριο που συνοψίζει δεδομένα σχετικά με την αντοχή στα βακτήρια και την κατανάλωση αντιβιοτικών και έχω παρατηρήσει αρκετά σοβαρές αρνητικές τάσεις τους τελευταίους μήνες στη Βουλγαρία.

Σε αντίθεση με εμάς, στην Ευρώπη υπάρχει μια τάση μείωσης της συνολικής κατανάλωσης αντιβιοτικών κατά μέσο όρο κατά 18%. Από τις 27 ευρωπαϊκές χώρες που αναφέρουν την κατανάλωση αντιβιοτικών το 2020, μόνο η Βουλγαρία αναφέρει αύξηση της κατανάλωσης αντιβιοτικών στον τομέα των εξωτερικών ασθενών και κατά 30%.

Ακόμη και χώρες που παραδοσιακά κάνουν παράλογη χρήση αντιβιοτικών, όπως η Ιταλία, η Ελλάδα και η Ρουμανία, αναφέρουν μείωση στη χρήση τους.

Η πιο συχνά χρησιμοποιούμενη ομάδα αντιβιοτικών στη χώρα μας, με αύξηση 40%, είναι οι μακρολίδες, που σώζουν ζωές στα εξωτερικά ιατρεία. Συγκεκριμένα, η χρήση της αζιθρομυκίνης, ενός βασικού αντιβιοτικού μακρολιδίου, έχει αυξηθεί πάνω από 100%.

Αυτό θα οδηγήσει σύντομα σε μικροβιακή αντοχή στα μακρολίδια και μειωμένη αποτελεσματικότητα αυτών των αντιβιοτικών, τα οποία χρησιμοποιούνται συχνά για τη θεραπεία παιδικών ασθενειών όπως η βακτηριακή πνευμονία και η στηθάγχη. Θα υπάρξει

πρόβλημα επίσης στη θεραπεία σεξουαλικά μεταδιδόμενων λοιμώξεων, ελκών κ.λπ. Η αύξηση της μικροβιακής αντοχής σε αυτά τα αντιβιοτικά θα οδηγήσει σε αύξηση της υποτροπής αυτών των λοιμώξεων και σε περιπτώσεις που δεν ανταποκρίνονται στη θεραπεία.

Στο εργαστήριο, λαμβάνουμε εβδομαδιαίες ερωτήσεις από γιατρούς σχετικά με τον τρόπο αντιμετώπισης των ανθεκτικών σε πολλά φάρμακα στελεχών. Έτσι, η κατάσταση στη Βουλγαρία γίνεται αρκετά ανησυχητική. Το 2019, τα πολυανθεκτικά βακτήρια στη Βουλγαρία ήταν 44,9%. Τώρα φοβάμαι ακόμη και να μαντέψω ποιο ποσοστό των στελεχών φέρει ήδη αντίσταση.

Γιατί επιτρέψαμε την υπερβολική χρήση αντιβιοτικών;

- Οι περισσότεροι άνθρωποι στη Βουλγαρία πιστεύουν ότι τα αντιβιοτικά θεραπεύουν τον COVID-19 και οποιεσδήποτε άλλες ιογενείς λοιμώξεις. Στην πραγματικότητα, μόνο το 7% των ασθενών χρειάζονται πλέον αντιβιοτικό - με αποδεδειγμένη λοίμωξη από βακτήριο που επιτίθεται στον κορωνοϊό, κάτι που σημαίνει υποχρεωτική νοσοκομειακή περίθαλψη. Ανησυχητικά στατιστικά στοιχεία στην εξωνοσοκομειακή περίθαλψη: περίπου το 75% των ανθρώπων λαμβάνουν τουλάχιστον ένα αντιβιοτικό και το 34% και άνω κατά τη διάρκεια της θεραπείας για τον COVID-19.

Αναπλ. Ιβάν Ιβάνοφ

Αυτή η χρήση για ήπιες και μέτριες περιπτώσεις έχει αποδειχθεί από καιρό ότι είναι περιττή. Οι ασθενείς με COVID-19 αναπτύσσουν ιογενή πνευμονία που δεν μπορεί να αντιμετωπιστεί με αντιβιοτικά. Αυτά τα γεγονότα πρέπει να φτάσουν στους κλινικούς ιατρούς και στο ευρύ κοινό για να σταματήσει η υπερβολική, απολύτως περιττή και πολύ επικίνδυνη χρήση αντιβιοτικών.

Η αυτοθεραπεία είναι εξίσου επικίνδυνη. Μερικοί άνθρωποι αρχίζουν να παίρνουν ένα αντιβιοτικό μόνο όταν έχουν θετικό τεστ για τον κορωνοϊό και χωρίς κανένα σύμπτωμα. Η πρόληψη του COVID-19 δεν μπορεί να γίνει με αντιβιοτικά. Είναι άσκοπο. Η πρόληψη στη μαζική περίπτωση γίνεται μόνο με εμβόλιο. Πράγματι, οι ανακαλύψεις εμβολίων συμβαίνουν σε μερικούς ανθρώπους, αλλά αυτό είναι χαρακτηριστικό του ανοσοποιητικού τους συστήματος.

Πιστεύετε ότι το Υπουργείο Υγείας έκανε λάθος που συμπεριέλαβε τα αντιβιοτικά στη λίστα των δωρεάν φαρμάκων στις ζώνες COVID;

- Ναι, τα τρία πρώτα σκευάσματα που περιλαμβάνονται στη λίστα των φαρμάκων που θα συνταγογραφούνται δωρεάν στις ζώνες του Covid είναι αντιβιοτικά. Κανένα από αυτά δεν συνιστάται για τη θεραπεία του COVID-19 από τα Ευρωπαϊκά Κέντρα Ελέγχου και Πρόληψης Νοσημάτων ή τα Κέντρα Ελέγχου Νοσημάτων των ΗΠΑ.

Εμείς από το Εθνικό Εργαστήριο Ελέγχου και Παρακολούθησης της Ανθεκτικότητας στα Αντιβιοτικά γράψαμε με την ευκαιρία αυτή επιστολή στο Υπουργείο Υγείας, επισυνάπτοντας γραφήματα σχετικά με την υπερκατανάλωση αντιβιοτικών στη Βουλγαρία. Η επιστημονική βιβλιογραφία είναι ξεκάθαρη σε αυτό το σημείο: τα αντιβιοτικά δεν έχουν θέση στη θεραπεία του COVID-19

Από το Υπουργείο Υγείας, όμως, μας απάντησαν ως εξής: «Εκτιμούμε την ενεργό θέση σας, αλλά υπάρχουν γιατροί και νοσηλευτές που εργάζονται στις ζώνες του κορονοϊού, αυτοί αποφασίζουν τι θα συνταγογραφήσουν στους ασθενείς».

Το πρόβλημα είναι ότι τα αντιβιοτικά βρίσκονται στη λίστα των δωρεάν φαρμάκων και αυτό εξηγεί πολλά. Μια τέτοια πρακτική αποτελεί προηγούμενο στην Ευρώπη και δεν έχει καμία επιστημονική αιτιολόγηση.

Δεν εργάζονται οι επιστήμονες για τη δημιουργία νέων αντιβιοτικών;

- Νέα μόρια αντιβιοτικών είναι δύσκολο να αναπτυχθούν. Επί του παρόντος, 43 μόρια μελετώνται στον κόσμο, αλλά μόνο 7 από αυτά έχουν περάσει αρκετές κλινικές δοκιμές και μπορούν ήδη να χρησιμοποιηθούν στην πράξη. Το πρόβλημα είναι ότι αυτά τα 7 αντιβιοτικά έχουν πολύ στενές ενδείξεις και δεν μπορούν να αντιμετωπίσουν τα πανανθεκτικά βακτήρια που συναντάμε στα νοσοκομεία.

Για πρώτη φορά, η επιστημονική κοινότητα συζητά τη χρήση εναλλακτικών αντιβακτηριακών παραγόντων. Αυτά τα μόρια δεν είναι τυπικά αντιβιοτικά, αλλά ανοσοδιεγέρτες, βακτηριοφάγοι, μονοκλωνικά αντισώματα. Αυτό σημαίνει ότι οι επιστήμονες αρχίζουν να ανησυχούν πραγματικά ότι τα αντιβιοτικά μπορεί να σταματήσουν να λειτουργούν. Ως εκ τούτου, στρέφονται σε εναλλακτικές θεραπείες.

Αναπλ. Mihail Okoliyski: Μερικοί γιατροί χειρίζονται αυτά τα φάρμακα ανεύθυνα

Στην έναρξη της Παγκόσμιας Εβδομάδας αφιερωμένης στην ευαισθητοποίηση για τη μικροβιακή αντοχή, ο ειδικός του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας - Αναπλ. Mihail Okoliyski έκανε ένα σχόλιο για το θέμα.

«Η μικροβιακή αντοχή είναι ένα ιδιαίτερα επίκαιρο θέμα στην εποχή του COVID-19, όταν πολλές από τις προσπάθειες κλινικής παρέμβασης και επηρεασμού του ιού γίνονται κατά λάθος μέσω αντιβιοτικών - είπε ο καθηγητής Okoliiski. - Οι πληροφορίες για την υπερβολική χρήση αντιβιοτικών και τις επιβλαβείς συνέπειές της πρέπει να φτάνουν σε κάθε άνθρωπο. Ελπίζω να έχει φτάσει ήδη στους ειδικούς γιατρούς, αν και ένας πολύ μεγάλος αριθμός γιατρών παλεύει ανεύθυνα με τα αντιβιοτικά.

Η μικροβιακή αντοχή είναι μία από τις μεγαλύτερες απειλές για την ανθρώπινη υγεία τον τρέχοντα αιώνα. Δεν είναι τυχαίο ότι ο ΠΟΥ έχει αναγνωρίσει τη μικροβιακή αντοχή ως μία από τις δέκα μεγαλύτερες απειλές για την ανθρώπινη υγεία, μαζί με την κλιματική αλλαγή, παθογόνα που εμφανίζονται κάθε 5-6 χρόνια, όπως ο SARS-CoV-2 κ.λπ.

Μολονότι ο ΠΟΥ, μαζί με τους πλέον ικανούς ειδικούς από το Εθνικό Κέντρο Λοιμωδών και Παρασιτικών Νοσημάτων και από τον κτηνιατρικό τομέα, ανέπτυξε πριν από τρία χρόνια ένα πολυτομεακό Εθνικό Πρόγραμμα για την Αντιμικροβιακή Αντίσταση (AMR), εξακολουθεί να δεν γίνεται αποδεκτό από το Υπουργείο Υγείας. Κάναμε προσπάθειες για να μετακινηθεί το Πρόγραμμα από τον υπηρεσιακό υπουργό, αλλά δεν έγινε.

Ελπίζουμε ότι η νέα κυβέρνηση και ο νέος υπουργός Υγείας θα δώσουν προσοχή σε αυτό το πρόβλημα γιατί οι συνέπειες της AMR είναι ήδη μοιραίες

Ένα από τα βήματα που συνιστά ο ΠΟΥ είναι η εκπαίδευση των γενικών γιατρών να μην συνταγογραφούν αντιβιοτικά χωρίς να τα χρειάζονται, χωρίς να κάνουν αντιβιόγραμμα. Ευχόμαστε και οι ασθενείς τους να ανησυχούν περισσότερο για την υγεία τους και, όπως ενδιαφέρονται για τις παρενέργειες των εμβολίων, θα ενδιαφέρονται και για τις συνέπειες της υπερβολικής χρήσης αντιβιοτικών. Και αυτό σημαίνει την αδυναμία θεραπείας ακόμη και αβλαβών λοιμώξεων με αντιβιοτικά στο μέλλον.

Έχουμε συμπεριλάβει τη μικροβιακή αντοχή στη διετής συμφωνία συνεργασίας μεταξύ του ΠΟΥ και της βουλγαρικής κυβέρνησης, η οποία πρόκειται να υπογραφεί. Θα συνεχίσουμε να προσπαθούμε να παροτρύνουμε την κυβέρνηση να υιοθετήσει το Εθνικό Πρόγραμμα Αντιμικροβιακής Αντίστασης γιατί είναι καίριο. Εάν δεν υπάρξει συστηματική προσπάθεια σε κρατικό επίπεδο, οι αρνητικές τάσεις δεν θα σταματήσουν και πολλοί Βούλγαροι θα πεθάνουν από λοιμώξεις και άλλες ασθένειες που μπορούν να προληφθούν».